Mimo bardzo dużego spadku śmiertelności w ostatnich latach młodzi ludzie w Polsce umierają częściej niż ich rówieśnicy z krajów Unii Europejskiej.

Daniel Rząsa

Według danych z 2019 roku w Polsce mieszka 3,82 mln osób w wieku od 10 do 19 lat. To oznacza, że dziś co dziesiąty Polak jest nastolatkiem. 

Ponad połowa z nich (55 proc.) mieszka w miastach. W tej grupie wiekowej chłopców jest więcej niż dziewcząt. Różnica jest jednak niewielka i wynosi niecałe 100 tysięcy osób.

Pod tym względem Polska nie jest wyjątkiem. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wypadki samochodowe to wiodąca przyczyna śmierci osób w wieku 10-19 lat na całym świecie. Co prawda,  mimo tego, że aż 93 proc. wszystkich zgonów nastolatków w wypadkach drogowych dotyczy mniej zamożnych krajów, to nawet w bogatej Unii Europejskiej odpowiadają one za co piątą śmierć nastolatka. W Polsce – co czwartą (wliczając w to również np. śmierć na torach kolejowych lub śmiertelny wypadek rowerowy).

– Liczba wypadków w Polsce bardzo się zmniejszyła w ostatnich latach. Niestety, analizując dane dotyczące wypadków śmiertelnych w ciągu ostatnich dwóch lat, spadkowego trendu nie widać. Wciąż jesteśmy w ogonie Europy, jeśli chodzi o bezpieczeństwo na drogach – mówi nam Marcin Tarczyński, menedżer do spraw komunikacji i analiz w Polskiej Izbie Ubezpieczeń (PIU).

Z danych GUS na temat przyczyn zgonów nastolatków wynika, że w Polsce młodych mężczyzn umiera dwa razy więcej niż kobiet w tym samym wieku. Jeśli porównamy krajowe dane dotyczące zgonów młodych ze statystykami z innych państw Unii Europejskiej, okaże się, że znacznie wyższa śmiertelność chłopców w tej grupie wiekowej nie jest wyjątkowa. To oni częściej podejmują zachowania ryzykowne. Także na drodze.

– Zdecydowaną większość – prawie 75 procent – wypadków powodują mężczyźni, a w stosunku do liczebności swojej populacji najwięcej wypadków powodują osoby młode. Statystyki wskazują, że ci, którzy powodują wypadki, często też w nich giną – tłumaczy Tarczyński.

Ale nie tylko płeć gra tu rolę. Skala zagrożeń dla życia nastolatków zależy też od miejsca zamieszkania. Liczba zgonów wśród wiejskiej młodzieży jest znacznie wyższa niż wśród ich rówieśników z miast, mimo że na wsi mieszka tylko około 45 procent osób z tej grupy. Młodzi mieszkańcy wsi częściej decydują się targnąć na własne życie, częściej też padają ofiarą wypadków komunikacyjnych. W 2018 roku zdecydowanie więcej osób zginęło w wypadkach na polskiej wsi niż w wyniku nowotworów czy samobójstw w całym kraju.

Wyróżnia nas niestety wysokie miejsce w niechlubnym rankingu krajów o najwyższym wskaźniku śmiertelności wśród młodzieży. W zestawieniu WHO porównującym liczby zgonów nastolatków w 27 krajach Unii zajmujemy szóste miejsce i ustępujemy pod tym względem tylko krajom bałtyckim, Bułgarii oraz Rumunii.

Materiał powstał w ramach projektu IJ meets IT – collaborative investigative journalism realizowanego przez agencję n-ost i sfinansowanego przez Urząd Spraw Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec.

Drugi sezon Śledztwa Pisma wyprodukowano dzięki wsparciu Sebastiana Kulczyka oraz Fundacji One Day.